Beata Szparagowska

Workshop fotografie met Antoine d’Agata

Beata Szparagowska

Workshop fotografie met Antoine d’Agata

Vooraf

Antoine d’Agata is een belangrijke fotograaf voor mij. Zijn foto’s raken mij door een hardheid die soms moeilijk te verdragen valt, maar ook vanwege de rauwe poëzie die ze uitstralen. Zijn blik op de wereld is veeleisend, pijnlijk, onverbiddelijk en compromisloos.

Enkele jaren geleden heb ik hem tijdens een conferentie in Brussel horen spreken. Ondanks zijn verwarde en soms moeilijk te volgen manier van zich uitdrukken, was ik verbaasd te merken dat hij duidelijk, helder, coherent en oprecht overkwam.

Deze zomer wilde ik werken aan een dagboekconcept tijdens een workshop van d’Agata in Arles.

De manier van kijken van d’Agata vind ik heel speciaal, zeer verschillend van mijn manier. Het leek me heel spannend om te zien wat er uit dit verschil zou kunnen voortkomen. Zo weerstond ik ook aan de verleiding te werken met iemand met een te verwante stijl en esthetica.

Tijdens

De eerste dagen heb ik mij enorm verzet. Ik had het eerst niet door maar ik voelde zo’n weerstand dat ik bijna wilde vertrekken. Ik had de indruk dat ik niet kon werken zoals ik het wilde. Hoe kan je je eigen plaats vinden als je geconfronteerd wordt met iemand die zo geobsedeerd is? Die zo’n indrukwekkende kijk op de werkelijkheid heeft? Hoe laat je je niet verpletteren door zo iemand?

Ik moest mijn eigen werkwijze, mijn eigen weg, mijn eigen speelruimte vinden. Maar ik vreesde dat dit niet zou lukken.

De sleutelbegrippen van de stage kwamen elke dag terug: realiteit, sterke beelden, intimiteit, emoties, loslaten… en, voor mij eigenlijk het belangrijkste: betrokkenheid. Betrokkenheid bij de werkelijkheid, bij het leven, bij een foto en bij het samengaan van foto en leven.

Het had niets van een typisch technische of thematische workshop, zelfs niets van een stage over ‘kijken’. Het ging meer over een bepaalde stellingname tegenover de werkelijkheid en een bepaald engagement ten opzichte van deze werkelijkheid.

Zonder reddingsboei onderduiken in je eigen emoties. Risico’s nemen.

Een zeldzame – of misschien zelfs de enige – aanwijzing: je grenzen verkennen en proberen om ze te verleggen.

Beslissen: waar liggen mijn grenzen en hoe kan ik daarmee werken? Hoever kan ik die verleggen? En vooral: waarom is dat nodig?

Ook andere vragen staken de kop op: hoe werk je met een gevoel? Hoe vertaal je een emotie in een beeld? Hoe vind je daarvoor een vorm? Gedurende de hele workshop stelde ik mij deze vragen.

De stage werd afgesloten met een tentoonstelling. Deze verplichting, een duidelijk afgebakende vorm aan het project te geven (zelfs als je er later weer aan verder zou willen werken) gaf een ritme aan ons werk. We moesten ons beperken met wat we hadden, met wat er was.

Tegelijkertijd moesten we steeds verder gaan in onze reflectie.

Tijdens de workshop zelf was Antoine d’Agata te allen tijde beschikbaar. We konden hem altijd aanspreken, zelfs buiten de voorziene uren, als we problemen, twijfels of een idee hadden waarover we wilden spreken. Hij was veeleisend maar ook aandachtig en niet veroordelend. Zijn toewijding was enorm.

Naar het einde toe, ik denk zelfs dat het de voorlaatste dag was, is er plots iets veranderd. Ik ben toen een reeks beelden gaan maken wat uitmondde in een nieuw project “Tache de naissance” (Geboortevlekken). Die dag kreeg ik ook weer plezier in het fotograferen.

Nadien

Deze week was een soort laboratorium, een samengebalde ervaring. Uiteraard had dat ook iets kunstmatigs. Je moest een standpunt innemen, al was het maar tijdelijk, en je werd uitgedaagd in een korte tijdsspanne en in een onbekende omgeving een op zichzelf staand project uit werken. Daarna werd dit project weer in vraag gesteld, tot de grond toe afgebroken, en moest heel anders worden aangepakt.

Ik heb me ook veel vragen gesteld over het leerproces, over invloeden, over inspiratiebronnen. Hoe kan je je openstellen voor iemand anders visie zonder diens stijl of blik over te nemen? Wat kun je je eigen maken en wat moet je zeker niet overnemen om jezelf te blijven? Hoe kan je van iemand anders leren en toch je eigen autonomie behouden?

Het was verre van een makkelijke stage. Het riep veel vragen en twijfels op. Soms zelfs een heftige afwijzing.

Als ik er nu over nadenk, realiseer ik me dat er iets veranderd is. Ik kan niet meer terug, niet langer op mijn oude manier werken. Die gedachte jaagt me angst aan maar is tegelijkertijd ook erg opwindend.

De fotoworkshop “Aux limites de l’acte photographique : un journal intime” met Antoine d’Agata ging door van 25 tot 30 juli 2011 in Arles binnen het kader van de Rencontres d’Arles Photographie.

Ik bedank de Stichting SMartBe voor het gestelde vertrouwen en de ondersteuning.